Mythologie in de zomerdriehoek

Hallo astrobloggers,

Een tijdje geleden beloofde ik jullie om de mythologische achtergrond van de sterrenbeelden Cygnus, Aquila en Lyra uit te leggen. De meeste dingen in de astronomie hebben iets te maken met de Griekse mythologie. Zo zijn namen van planeten, manen… ook de namen van Griekse goden. Welke mythologie er schuilgaat in de zomerdriehoek kun je dus deze week lezen.

Cygnus – Zwaan:

Dit sterrenbeeld wordt vanwege zijn vorm, die sterk doet denken aan een kruis, ook wel het Noorderkruis genoemd. In Griekse mythen veranderden de goden zich wel eens in een zwaan om zo nimfen te verleiden. Hoe de zwaan nu precies aan de sterrenhemel komt, is niet echt duidelijk. Het zou kunnen dat dit sterrenbeeld verwijst naar de zoon van Poseidon (de god van de zee): Cygnus. Het verhaal gaat als volgt: Lang geleden streden de drie broers Zeus, Poseidon en Hades tegen hun vader Chrono’s om de troon. De broers slaagden erin om aan de macht te komen na een helse titanenstrijd, waarna Hades de onderwereld kreeg om over te heersen, Zeus kreeg de aarde en Poseidon de zee. Deze laatste was echter niet helemaal tevreden met de zee alleen, en wilde al snel ook over de aarde heersen. Hij liet de andere goden stemmen wie er recht had op de aarde, maar dit speelde niet in zijn voordeel. Iedereen stemde immers op Zeus, en Poseidon mocht niet regeren over de aarde. Cygnus, de zoon van Poseidon, werd na zijn geboorte ten vondeling gelegd aan de kust. Een zwaan nam hem mee, en voedde hem op. Later werd hij de koning van Cologne, een stadje ten noorden van Troje. Nadat hij ontdekte dat zijn vrouw een relatie had met een van zijn zonen, zette hij al zijn kinderen op zee, om daarna zijn vrouw te vermoorden. Cygnus verdedigde Troje ook tegen Achilles, wat hij jammer genoeg moest bekopen met de dood. Poseidon was zo triestig om de dood van zijn zoon, dat hij (als een soort eerbetoon) een zwaan aan de hemel plaatste. Mensen herkenden vele figuren in dit sterrenbeeld, zo herkenden de Grieken er gewoon een vogel in en de Arabieren en kip. Het waren de Romeinen die dit sterrenbeeld een zwaan noemden.

Aquila – Arend:

Het meest gekende verhaal over de arend gaat over Hebe (de dochter van Zeus en Hera), die trouwde met Heracles. Voor haar huwelijk was Hebe de godin van de jeugd, en op ceremonies verscheen ze als bekerdrager. Toen ze trouwde gaf ze deze functie op, en werd ze vervangen door Ganymedes. Ganymedes was een Trojaanse prins, en bovendien ook een lieveling van Zeus. Om Ganymedes naar de Olympusberg te brengen, veranderde hij zich in een arend. Sindsdien vliegt de arend nog elke nacht over van Troje naar de Olympusberg om Ganymedes op te halen.

Lyra – Lier:

Het sterrenbeeld lier was vroeger een gier (die vogel), en dit sterrenbeeld vormde samen met de zwaan en de arend de Stymphaliaanse vogels, die door Hercules in zijn zesde opdracht werden bestreden. In de Griekse mythologie werd de Lier uitgevonden door Hermes die het instrument bekwam door een koeiendarm over het schild van een schildpad te spannen. Hermes gaf de Lier aan zijn halfbroer Apollo, want Apollo is dan ook de god van de muziek. Apollo gaf deze lier door aan Orpheus, die erop leerde spelen door één van Apollo’s muzen. Hij speelde na een tijdje zo goed, dat zelfs de natuur stopte met haar gang van zaken, om naar Orpheus’ muziek te luisteren. Toen de vrouw van Orpheus, Eurydice genaamd, aan haar einde kwam door een slangenbeet, volgde Orpheus haar naar de onderwereld, in de hoop haar terug te vinden. Het prachtige lierspel van Orpheus overtuigde Hades (god van de onderwereld) ervan om Eurydice te laten gaan, op voorwaarde dat Orpheus niet omkeek naar zijn vrouw tijdens de tocht uit de onderwereld. Toen Orpheus de eerste zonnestralen van de gewone wereld te zien kreeg, draaide hij zich toch om en keek daarbij naar Eurydice, waardoor hij haar voor altijd verloor. Hoe Orpheus zelf aan zijn einde kwam, is niet helemaal duidelijk. Een mogelijkheid is dat hij stierf toen Dionysus Thrace aanviel. Zijn lier werd in de rivier gegooid en kwam zo terecht bij de tempel van Apollo in Lesbos. Apollo overtuigde Zeus ervan om de Lier aan de hemel te plaatsen, en Zeus plaatste de lier tussen de zwaan en Hercules aan de hemel.

Zo kun je zien dat elk sterrenbeeld, en elke naam van planeet, ster, komeet… een mythologische achtergrond heeft.

Maxim Reckelbus :)