Deneb uit sterrenbeeld Cygnus

Hallo astrobloggers,

Deze week zal ik het hebben over de heldere en altijd stralende (letterlijk) Deneb. Ik zal zijn omgeving aan de sterrenhemel bespreken, en de ster zelf eens van dichtbij bekijken in dit artikel.

Deneb is één van de drie sterren uit de zomerdriehoek, die verder nog wordt gevormd door de twee heldere sterren Wega en Altair. De zomerdriehoek is ,zoals al gezegd is in het artikel over de ringnevel, geen officieel erkend sterrenbeeld. Het is gewoon een driehoek gevormd door drie heldere sterren die ’s zomers hoog aan de hemel staat. Deneb is verder ook de helderste ster uit het sterrenbeeld Cygnus (= zwaan), en heeft een magnitude van iets meer dan 1. Magnitude wordt gebruikt om de helderheid van een ster uit te drukken. Hoe lager het cijfer, hoe feller de ster, vanaf de Aarde gezien, schijnt. Zo heeft de zon bijvoorbeeld een magnitude van -27.

Deneb is zo’n 1200-1800 lichtjaar verwijderd van de Aarde. Ze is een ster met 20 keer zoveel massa als de zon, die 200 keer groter is dan de zon. Deze ster is een pulserende superreus, wat concreet betekent dat het een ster is die bijna aan het einde van haar leven is gekomen. Wanneer Deneb helemaal aan het einde van haar leven is gekomen, zal ze exploderen (= supernova) en terug imploderen tot een pulsar (= een snel roterende neutronenster).

Deneb is de helderste ster van het sterrenbeeld zwaan, een sterrenbeeld gelegen tussen de sterrenbeelden Cepheus, Lier, Draak, Vosje, Pegasus en Hagedis. De Melkweg loopt dwars door dit sterrenbeeld, wat dit sterrenbeeld interessant maakt voor astronomen, want in de richting van de Melkweg zijn de meeste nevels, bolhopen… te vinden. Een paar van die mooie nevels zijn de Sluiernevel en de Noord-Amerikanevel. De Sluiernevel (NGC 6960) is een langwerpige sliert waarvan men vermoedt dat het een supernovarestant is. De Noord-Amerikanevel (NGC 7000) is een emissienevel, dus een nevel waar sterren worden geboren. Ze heeft haar naam te danken aan het feit dat ze sterk lijkt op Noord-Amerika. Deze nevel ligt ten westen van Deneb. Verder vinden we in het sterrenbeeld zwaan nog de opmerkzame röntgendubbelster Cygnus X-1. Door de vele röntgenstralen die hij uitzendt, vermoedt men dat hier een zwart gat zit.

Sterren zijn dus meer dan lichtpuntjes aan de hemel. Ze hebben ook hun leven, want ook sterren sterven. Volgende week lezen jullie over de mythologische achtergrond van de sterrenbeelden Cygnus (Zwaan), Lyra (Lier) en Aquila (arend): de drie sterrenbeelden met de sterren van de zomerdriehoek.

Maxim Reckelbus :)